Rola żelaza
Żelazo to jeden z podstawowych mikroelementów występujących w organizmie człowieka i zapewniających jego prawidłowe funkcjonowanie.
Ten pierwiastek jest podstawowym składnikiem hemoglobiny, dostarczającej tlen do wszystkich komórek w ciele człowieka. Żelazo jest także składnikiem mioglobiny, odpowiedzialnej za magazynowanie tlenu oraz budulcem wielu enzymów pełniących istotne funkcje w organizmie człowieka (takich jak katalaza czy lipooksygenaza).
To właśnie dzięki żelazu krew jest czerwona.
Wchłanianie żelaza
Wchłanianie żelaza odbywa się w dwunastnicy i w jelicie cienkim. Żelazo w wolnej postaci nie występuje we krwi, gdyż byłoby niebezpieczne dla zdrowia organizmu. Żelazo jest wiązane do postaci transferryny i w ten sposób transportowane po organizmie, natomiast magazynowane jest w wątrobie w postaci ferrytyny (łatwo dostępnej i nieszkodliwej formie żelaza).
Żelazo z mięsa (hem żelaza) jest lepiej wchłanianie, niż żelazo z produktów roślinnych.
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie na żelazo zależy od różnych czynników, takich jak wiek, płeć czy stan organizmu, w związku z czym jest zmienne.
Dobowe zapotrzebowanie na żelazo w przypadku osób dorosłych wynosi zwykle 10 mg dla mężczyzn oraz 20 mg dla kobiet.
Niedobór żelaza
Niedobory żelaza zdarzają się dość często.
Niedobór żelaza powoduje niedokrwistość (anemię), czego efektem jest m.in. niedotlenienie organizmu (omdlenia). Z niedoborami tego mikroelementu mamy zwykle do czynienia w przypadkach: zwiększonego zapotrzebowania na żelazo, zwiększonej jego utraty lub w przypadku zaburzeń wchłaniania. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo najczęściej występuje u osób: po operacjach (z dużą utratą krwi), z krwawieniami z układu pokarmowego, u kobiet ciężarnych i karmiących. Przypadki zaburzonego wchłaniania także są dość częste, w tym również uwarunkowane genetycznie.
Suplementację żelaza stosuje się tylko pod kontrolą lekarza.
Nadmiar żelaza
W krajach zachodnich bardzo częstym przypadkiem jest nadmiar żelaza w organizmie. Nadmiar tego pierwiastka jest bardzo niebezpieczny dla zdrowia. Z nadmiarem żelaza najczęściej mamy do czynienia u mężczyzn po 40. roku życia, choć spotyka się go także u innych osób. Objawami są m.in. uczucie zmęczenia i bóle stawów. Nadmiar żelaza odkłada się w różnych narządach ciała, przy czym najbardziej narażone są serce i wątroba. Zbyt duża ilość żelaza w orgamiznie powoduje także m.in. uszkodzenia łańcuchów DNA. Skłonności do nadmiernego gromadzenia żelaża w organizmie są uwarunkowane genetycznie; są one związane z genami rozpowszechnionymi w krajach europejskich. Uważa się, że takie uwarunkowania wynikają z mechanizmu doboru naturalnego, mającego chronić ludność tego regionu przed nadmierną utratą krwi z powodu odniesionych ran.
W przypadku nadmiaru żelaza stosuje się upuszczanie krwi; rzecz jasna w takich przypadkach wykluczona jest suplementacja.
